Bệnh sởi ở trẻ em và những điều phụ huynh cần biết

Tổng quan về bệnh sởi ở trẻ em

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, thường gặp ở trẻ em, nhất là những bé chưa được tiêm phòng hoặc có hệ miễn dịch yếu. Virus sởi có khả năng lây lan rất nhanh qua đường hô hấp. Trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi là nhóm dễ mắc bệnh nhất vì lúc này hệ miễn dịch của trẻ còn yếu, chưa đủ khả năng chống lại virus mạnh mẽ như người lớn.

Khi trẻ mắc sởi, nếu được chăm sóc đúng cách thì có thể hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, sởi có thể gây ra các biến chứng nặng nề như viêm phổi, viêm não, tiêu chảy nặng… làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Vì vậy, hiểu biết đúng về bệnh sởi, cách phòng ngừa và chăm sóc khi trẻ mắc bệnh là điều vô cùng cần thiết với mỗi bậc phụ huynh.

Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em

Nguyên nhân chính gây ra bệnh sởi là do virus sởi thuộc họ Paramyxoviridae. Đây là loại virus có sức sống mạnh mẽ trong môi trường và rất dễ lây lan qua đường hô hấp.

Trẻ em có thể mắc bệnh sởi do nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất bao gồm:

• Lây qua giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện… các hạt nhỏ li ti chứa virus sẽ bay trong không khí. Nếu trẻ hít phải hoặc tiếp xúc gần với những giọt bắn này, nguy cơ nhiễm bệnh là rất cao.

• Tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh: Trẻ chơi cùng, sống chung nhà hoặc học cùng lớp với người đang bị sởi sẽ rất dễ lây bệnh nếu chưa có miễn dịch.

• Không được tiêm phòng đầy đủ: Những trẻ chưa tiêm vắc xin hoặc mới tiêm một mũi, chưa đủ liều thì khả năng miễn dịch chưa hoàn thiện, rất dễ bị virus tấn công.

• Suy giảm hệ miễn dịch: Những trẻ bị suy dinh dưỡng, mắc các bệnh lý mãn tính hoặc đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn bình thường.

• Môi trường sống đông đúc, kém vệ sinh: Nhà trẻ, lớp học, khu dân cư đông người là nơi virus sởi có thể dễ dàng phát tán và lây lan nhanh chóng.

Nắm rõ nguyên nhân gây bệnh là bước đầu giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc phòng ngừa, bảo vệ con khỏi nguy cơ mắc sởi.

Diễn tiến và triệu chứng của bệnh sởi

Bệnh sởi thường không bùng phát một cách đột ngột mà có diễn tiến theo từng giai đoạn rõ rệt. Mỗi giai đoạn sẽ mang những dấu hiệu riêng biệt và mức độ nguy hiểm tăng dần nếu không được theo dõi kỹ lưỡng. Hiểu rõ diễn tiến của bệnh giúp cha mẹ nhận biết sớm và có hướng xử lý kịp thời.

Giai đoạn ủ bệnh

Sau khi tiếp xúc với virus, trẻ sẽ bước vào giai đoạn ủ bệnh kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Trong thời gian này, trẻ chưa có biểu hiện rõ ràng bên ngoài nhưng virus đang âm thầm nhân lên trong cơ thể. Điều đáng chú ý là trẻ đã có thể lây bệnh cho người khác ngay trong giai đoạn này.

Giai đoạn khởi phát

Đây là giai đoạn trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng tương tự cảm cúm:

• Sốt cao, có thể lên đến 39–40 độ C, kéo dài từ 3 đến 5 ngày.

• Ho khan, chảy nước mũi, mắt đỏ và nhạy cảm với ánh sáng.

• Trẻ mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc.

• Xuất hiện các nốt trắng nhỏ li ti trong miệng, gọi là dấu Koplik – một dấu hiệu đặc trưng của bệnh sởi.

Giai đoạn phát ban

Sau vài ngày sốt cao, trẻ bắt đầu phát ban:

• Ban đỏ hồng nổi sau tai, lan dần ra mặt, cổ, thân mình và cuối cùng xuống tay chân.

• Ban có thể kết lại thành từng mảng lớn.

• Trẻ có thể tiếp tục sốt hoặc sốt nhẹ trong quá trình phát ban.

Giai đoạn này kéo dài khoảng 5–7 ngày. Khi ban bay, da trẻ thường bong tróc nhẹ, để lại vết thâm và hồi phục dần.

⇒ Sản phẩm bảo vệ sức khỏe khác mà bạn có thể tham khảo thêm để nâng cao sức khỏe cho bản thân và gia đình: Feel The Best

Những biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi

Mặc dù sởi có thể tự khỏi nếu chăm sóc tốt, nhưng nhiều trường hợp trẻ lại gặp phải biến chứng do sức đề kháng yếu hoặc điều trị không đúng cách. Các biến chứng này có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ nhỏ.

• Viêm phổi: Là biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất. Trẻ có thể ho nhiều, thở nhanh, khó thở, sốt cao kéo dài. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ bị sởi.

• Viêm tai giữa: Dễ xảy ra ở trẻ nhỏ, khiến trẻ đau tai, nghe kém, quấy khóc liên tục. Nếu không điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến thính lực lâu dài.

• Tiêu chảy, mất nước: Trẻ bị sởi thường đi ngoài nhiều lần trong ngày, gây mất nước, mất chất điện giải, dẫn đến mệt mỏi, nguy cơ suy thận nếu không bù nước đầy đủ.

• Viêm não: Biến chứng hiếm gặp nhưng cực kỳ nghiêm trọng. Trẻ có thể sốt cao trở lại sau vài ngày ban bay, co giật, rối loạn ý thức, thậm chí hôn mê. Viêm não có thể để lại di chứng thần kinh nặng nề.

• Suy dinh dưỡng nặng: Sau đợt bệnh, trẻ thường ăn kém, hấp thu kém dẫn đến sụt cân nhanh và chậm phát triển thể chất.

Ngoài ra, sởi còn có thể gây viêm kết mạc, loét giác mạc, nhiễm trùng huyết và nhiều hậu quả khác nếu không được điều trị đúng cách. Vì vậy, việc theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ khi mắc bệnh là điều hết sức quan trọng.

Cách chăm sóc và điều trị cho trẻ bị sởi

Việc chăm sóc trẻ bị sởi không chỉ đơn thuần là điều trị triệu chứng, mà còn bao gồm việc hỗ trợ dinh dưỡng, phòng tránh biến chứng và tăng cường sức đề kháng tự nhiên cho trẻ. Mỗi hành động nhỏ đều có thể tạo nên sự khác biệt lớn trong quá trình hồi phục.

• Hạ sốt đúng cách: Dùng thuốc hạ sốt (như paracetamol) theo chỉ định, lau mát cơ thể khi sốt cao, không ủ ấm trẻ quá mức.

• Bổ sung dinh dưỡng: Cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, uống nhiều nước, bổ sung thêm vitamin A theo hướng dẫn của bác sĩ để tăng sức đề kháng.

• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Lau mắt, mũi, miệng bằng nước muối sinh lý; giữ phòng thoáng khí, tránh gió lùa.

• Cách ly trẻ khỏi người khác: Để hạn chế lây lan cho cộng đồng, nên cách ly trẻ trong vòng ít nhất 4 ngày sau khi bắt đầu phát ban.

• Theo dõi sát triệu chứng bất thường: Nếu trẻ có biểu hiện như sốt kéo dài, co giật, mê man, khó thở… cần đưa đến bệnh viện ngay để được điều trị kịp thời.

Việc chăm sóc tại nhà đúng cách kết hợp với sự theo dõi sát sao từ gia đình sẽ giúp trẻ mau hồi phục và giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Phòng ngừa bệnh sởi cho trẻ em

Phòng bệnh luôn là giải pháp hiệu quả nhất. Đối với bệnh sởi, việc tiêm vắc xin đúng lịch là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất.

• Lịch tiêm vắc xin sởi:

  • Mũi 1: Khi trẻ đủ 9 tháng tuổi.

  • Mũi 2: Khi trẻ đủ 18 tháng tuổi.

• Tiêm vắc xin kết hợp (sởi – quai bị – rubella) cũng được khuyến cáo, giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm cùng lúc.

Ngoài tiêm chủng, các biện pháp hỗ trợ cũng rất quan trọng. Cha mẹ cần kết hợp nhiều cách để bảo vệ trẻ tối ưu khỏi nguy cơ mắc bệnh sởi.

• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát: Điều này giúp hạn chế sự phát tán của virus trong không khí và giảm thiểu nguy cơ lây lan.

• Hạn chế tiếp xúc với người nghi mắc bệnh: Khi có dịch sởi bùng phát trong khu vực, nên hạn chế cho trẻ ra ngoài, tránh đến những nơi đông người hoặc tiếp xúc với người có triệu chứng như sốt, phát ban.

• Vệ sinh nhà cửa và đồ dùng cá nhân: Thường xuyên lau chùi, khử khuẩn các bề mặt, vật dụng trẻ thường xuyên tiếp xúc như đồ chơi, tay nắm cửa, bàn ghế…

• Tăng cường miễn dịch tự nhiên: Ngoài tiêm chủng, hãy giúp trẻ ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, hoạt động thể chất nhẹ nhàng để cơ thể luôn khỏe mạnh và có khả năng chống lại virus tốt hơn.

• Theo dõi lịch tiêm chủng đầy đủ: Nếu bỏ lỡ mũi tiêm nào đó, hãy đưa trẻ đi tiêm bù sớm nhất có thể theo hướng dẫn của trạm y tế hoặc bác sĩ chuyên khoa.

Sự kết hợp giữa tiêm chủng đầy đủ, chăm sóc đúng cách và ý thức phòng bệnh cao của gia đình chính là chìa khóa giúp trẻ tránh xa bệnh sởi.

Kết luận

Bệnh sởi ở trẻ em là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu cha mẹ có kiến thức đúng đắn. Từ việc hiểu nguyên nhân, nhận biết sớm dấu hiệu đến chăm sóc và phòng ngừa, tất cả đều đóng vai trò quan trọng giúp trẻ vượt qua bệnh an toàn.

Mỗi bậc phụ huynh hãy chủ động trong việc tiêm vắc xin đầy đủ, theo dõi sức khỏe của con kỹ lưỡng và đừng chủ quan trước những dấu hiệu ban đầu của bệnh. Hãy tạo cho con một nền tảng miễn dịch vững chắc từ những việc làm nhỏ hôm nay, để mai sau trẻ lớn lên trong môi trường an toàn, khỏe mạnh và tràn đầy sức sống.